IBS, czyli zespół jelita drażliwego, to przewlekła przypadłość nieznanego pochodzenia, która objawia się zaburzeniem czynności pracy jelit, nieprzyjemnymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, występująca przy braku wykrywalnych zmian strukturalnych i biochemicznych. Szacuje się, że dotyka między 9-23% populacji na całym świecie, co tylko pokazuje, jak szerokiej skali jest to problem. Niestety, symptomy są bardzo podobne do innych schorzeń, w tym bardzo poważnych, przez co często diagnoza jest utrudniona i zanim dojdziemy do prawdziwego źródła problemu mijają miesiące czy lata mylenia go z IBS. 

JAKIE SĄ OBJAWY IBS?

Symptomy, które najczęściej pojawiają się przy zespole jelita drażliwego to:

• luźne, wodniste, grudkowate stolce lub takie, które zawierają śluz, 
• biegunki, zaparcia lub ich mieszanka, 
• zmiana nawyków wypróżniania, 
• przelewanie w jelitach, 
• wzdęcia i bóle brzucha, 
• zwiększona częstotliwość gazów, 
• częsta zgaga, 
• ból dolnych pleców. 

Ta lista pokazuje, że objawy nie są specyficzne – bardzo łatwo przypisać je do innej przypadłości i odwrotnie. Niestety, często występują pomyłki w diagnozie i często słyszymy, że mamy IBS, a tak naprawdę dalsza, dokładniejsza diagnostyka dopiero pokazuje, że problem jest całkowicie inny.

JAKA JEST DIAGNOSTYKA IBS?

W przypadku diagnozowania IBS nie ma żadnych testów z krwi lub innych metod obrazowania, które mogą wykryć tę przypadłość. Ponadto IBS nie jest zależne od konkretnych czynników i jego objawy mogą występować niezależnie od sytuacji bądź spożytego pokarmu. W związku z tym diagnostyka jest bardzo utrudniona i opiera się na ocenie lekarza prowadzącego, często na podstawie zestawienia objawów, jak wzdęcia, ból brzucha, przelewanie się w jelitach, luźne stolce czy zaburzony rytm wypróżnień. Służą do tego kryteria rzymskie:

Źródło: „Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych” Krystian Adrych Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Gdański Uniwersytet Medyczny.

Zespół jelita drażliwego może przybierać różne formy, wyróżniamy tutaj 4 podtypy:

• IBS z zaparciami (IBS-C),
• IBS z biegunką (IBS-D),
• Postać mieszana (IBS-U),
• Postać nieklasyfikowana (IBS-U).

Z CZYM NAJCZĘŚCIEJ MYLONE JEST IBS? 

Zbliżone objawy do IBS wykazuje SIBO, czyli przerost bakterii w jelicie cienkim. To schorzenie jest o wiele bardziej skomplikowane, a sama diagnostyka kosztowna, jednak według danych od kilku do nawet kilkudziesięciu (78!) procent osób może mieć właśnie SIBO a nie IBS. W przypadku SIBO leczenie opiera się na podaniu antybiotyków i zastosowaniu odpowiedniej diety, ubogiej między innymi w węglowodany fermentujące oraz działanie prokinetyczne. Ważna jest najpierw odpowiednia diagnostyka, gdyż podawanie dużej dawki antybiotyków bez potrzeby może przynieść szkodę a nie korzyść.

PODEJŚCIE DO IBS

Przypuszcza się, że IBS swoje podłoże może mieć w dysbiozie jelitowej – kiedy dochodzi do obniżenia ilości korzystnych dla gospodarza bakterii i wzrostu potencjalnej patogennej mikrobioty, może doprowadzać to do wystąpienia objawów związanych z IBS. Często jest to zmniejszona liczba bakterii z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, a wzrost Escherischia coli, Streptoccocus, Clostridium spp., ale również   zmiana proporcji między Bacteroidetes a Firmicutes.  Warto rozważyć wprowadzenie probiotykoterapii, która często przynosi rewelacyjne efekty. Korzystne działanie wykazuje chociażby Lactobacillus Plantarum 299v czy Sacharomyces Boulardi.

Niestety, bardzo często problemy jelitowe bagatelizuje się, sprowadzając te problemy tylko do stresu i rozchwianej psychiki. Faktem jest oczywiście to, że sytuacje stresowe silnie wpływają na funkcjonowanie jelit. Stresory różnego rodzaju przyczyniają się do wystąpienia dysbiozy jelitowej, zaburzeń funkcji wydzielniczych czy motorycznych jelita.

JAK SOBIE POMÓC?

Jeśli cały czas ze strony jelit doświadczasz różnych objawów, na sam początek możesz spróbować kilku prostych rzeczy wypunktowanych poniżej. Pamiętaj jednak, że ogromną rolę odgrywa tu diagnostyka i znalezienie przyczyny problemu. Jeśli mimo wprowadzonych zmian nie odczujesz poprawy, polecam kontakt z mądrym gastrologiem i dietetykiem klinicznym. A teraz do rzeczy:

• Wyeliminuj okresowo produkty mleczne: mleko, sery, jogurty, śmietanki, czekolady mleczne itp.

• Nie podjadaj między posiłkami, daj jelitom czas na odpoczynek i strawienie pokarmu.

• Ogranicz cukry proste – dosładzane gotowe napoje, słodkie przekąski, słodzona kawa i herbata.

• Zmniejsz ilość produktów mocno fermentujących – cebula, czosnek, por, strączki.

• Zadbaj o średnio intensywną aktywność fizyczną, która stymuluje pracę jelit, bardzo pomocne są również ćwiczenia relaksacyjne – joga, pilates. Stres jest czynnikiem silnie zaburzającym pracę jelit i całego przewodu pokarmowego.

• Sen – nie jedz przed samym snem, zjedz ostatni posiłek 2 godziny przed pójściem do łóżka oraz zadbaj o przewietrzenie i zaciemnienie sypialni, aby sen mógł być głęboki i regenerujący. Długość snu to jedno, a jego jakość to drugie. Możesz spać długo i się nie wysypiać. Dla zdrowych jelit sen jest jednym z ważniejszych czynników.

• Zbadaj tarczycę – słaba jej praca wpływa na pogorszenie pracy jelit. Niskie fT3 może dawać objawy na płaszczyźnie jelit.

• Przemyśl wprowadzenie probiotykoterapii. Pomocny może być Lactobacillus plantarum 299v czy sacharomyces boulardi.

CO JEŚĆ?

Wskazane jest, aby w diecie znalazły się kasze – gryczana czy jaglana, ale również komosa ryżowa, ryż, płatki owsiane, ziemniaki, chleb żytni na zakwasie, chleb orkiszowy czy gryczany. Zadbaj o źródła białka – ryby, dobrej jakości mięso (konwencjonalne raczej odradzam), jaja. Wprowadź do diety oliwę z oliwek, olej lniany, orzechy włoskie. Z warzyw wybieraj zielonego ogórka, cukinie, pomidora, rzodkiewkę, czerwoną paprykę, sałatę, rukolę, szpinak, marchewkę. Pij dużo wody. Uważaj na kawę, szczególnie na czczo. Jeśli pijesz, to tylko czarną niesłodzoną, najlepiej między posiłkami, ale zobacz jak na nią reagujesz, bo jest grupa ludzi u których będzie działała drażniąco. Staraj się gotować, dusić, blendować – mniej smażyć czy grillować. Dobrze sprawdzą się zupy kremy czy koktajle. Pamiętaj również o ziołach, które często wspierają pracę przewodu pokarmowego, działają przeciwzapalnie, stymulują wydzielanie enzymów. Możesz dodawać do dań bazylię, tymianek, oregano czy kolendrę.

Jeśli szukasz pomysłu na smaczne i zdrowe dania zachęcam do skorzystania z gotowych diet, które znajdziesz tutaj: https://michalkot.pl/gotowe-diety/

BIBLIOGRAFIA:

• Saha L. Irritable bowel syndrome: pathogenesis, diagnosis, treatment, and evidence-based medicine. World J Gastroenterol. 2014;20(22):6759-6773. doi:10.3748/wjg.v20.i22.6759.

• Werlang ME, Palmer WC, Lacy BE. Irritable Bowel Syndrome and Dietary Interventions. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2019;15(1):16-26.

• Qin HY, Cheng CW, Tang XD, Bian ZX. Impact of psychological stress on irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2014;20(39):14126-14131. doi:10.3748/wjg.v20.i39.14126.

• Ghoshal UC, Shukla R, Ghoshal U. Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome: A Bridge between Functional Organic Dichotomy. Gut Liver. 2017;11(2):196-208. doi:10.5009/gnl16126.