Endometrioza jest to przewlekła, estrogenozależna choroba o podłożu zapalnym, charakteryzująca się występowaniem tkanki endometrialnej poza jamą macicy. Tkanki te (bardzo podobne do endometrium) często nazywa się „implantami” i mogą być one ulokowane w praktycznie całym organizmie, choć najczęściej w jajnikach, jajowodach czy jamie otrzewnej. Implanty endometrialne mogą pojawić się również w płucach, bliźnie po cesarskim cięciu czy mózgu. Jest to choroba, której występowanie szacuje się na ok. 3-10% u kobiet w wieku rozrodczym i nawet do 50% u kobiet leczonych z powodu niepłodności!

Nie do końca znamy przyczynę powstawania endometriozy, choć wiemy, że ogromną rolę odgrywają tu czynniki immunologiczne, hormonalne, środowiskowe czy genetyczne. Jednym z mechanizmów zaangażowanych we wzrost zmian endometrialnych jest angiogeneza, czyli proces tworzenia nowych naczyń włosowatych. Główne zadania tych naczyń to wymiana między krwią a tkanką:

• niezbędnych składników,
• gazów,
• hormonów,
• produktów przemiany materii.

Na proces ten wpływają czynniki pobudzające oraz hamujące angiogenezę – w ten sposób jest ona kontrolowana. Jej stymulatory to m. in.:

• angiogenina,
• VEGF – czynnik wzrostu śródbłonka,
• FGF – czynnik wzrostu fibroblastów.

Jaki mają związek z endometriozą? Przede wszystkim zmiany endometrialne charakteryzują się bogatym unaczynieniem i licznymi naczyniami krwionośnymi, dzięki którym dostarczane są do nich czynniki wzrostu i inne składniki.

U kobiet cierpiących na endometriozę wykazano wyższy poziom angiogeniny w płynie otrzewnowym i surowicy (angiogenina odpowiedzialna jest za pobudzenie angiogenezy oraz zwiększenie i migracje komórek endotelialnych).

Kolejnym czynnikiem jest VEGF, który mocno pobudzany jest przez hipoksję, czyli niedotlenienie. Poza tym jego ekspresję zwiększają stany zapalne i związane z nimi cytokiny. Razem z czynnikiem wzrostu fibroblastów (FGF) wpływają na angiogeninę i stymulują proces proliferacji komórek. Proces ten jest nam potrzebny do tworzenia nowych naczyń, jednak kiedy wymknie się spod kontroli, staje się problematyczny – zaangażowany jest również w procesy nowotworowe, rozwój RZS, endometriozy, miażdżycy czy retinopatii cukrzycowej.

Czynniki wzrostu to nie jedyne elementy zaangażowane w rozwój endometriozy. Dużą rolę przypisuje się zapaleniom, które przyczyniają się do progresji endometriozy. Płyn otrzewnowy w endometriozie wykazuje zwiększone ilości mediatorów zapalenia takich jak IL-8, IL-6, IL-1B, TNFa, COX-2.

Dla przykładu IL-1B wpływa na aktywację COX-2, co przekłada się na wzrost PGE2 i zwiększenie aktywności aromatazy, a w konsekwencji na zwiększenie poziomu estrogenów.  IL-8 ma działanie angiogenne poprzez wpływ na czynniki wzrostu.  

Korelacja między zapaleniami, układem immunologicznym a hormonalnym jest bardzo istotna i nie można traktować tych układów oddzielnie bez spojrzenie na ich wzajemne interakcje.

Dlatego jeśli chodzi o podejście do endometriozy, bardzo ważne są tutaj następujące filary:

• dieta o przeciwzapalnym charakterze,
• wsparcie jelit i metabolizmu estrogenów,
• regulacja rytmu dobowego i sen.

Zadbanie o powyższe pozwala zredukować ilość zapaleń, wzmocnić i wesprzeć układ immunologiczny oraz ustabilizować poziom estrogenów – jednego z głównych czynników zaangażowanych w rozwój endometriozy. Całość przełoży się na unormowanie relacji pomiędzy układem immunologicznym a hormonalnym.

Ostatnią cegiełką jest suplementacja, która może być BARDZO wartościowa w redukcji objawów endometriozy oraz we wsparciu organizmu. Warto skupić uwagę przede wszystkim na dobrej jakości kwasach omega-3 EPA/DHA oraz witaminie D3. Długoterminowa suplementacja tymi związkami jest bardzo wartościowa. Ogromną rolę odgrywa także probiotykoterapia i wsparcie mikrobioty jelit. Warto jednak  indywidualnie podejść do przypadku, jeśli chodzi o dobór probiotyków oraz innych związków, mogących wesprzeć walkę z endometriozą, których jest naprawdę sporo.  

Do diety warto wdrożyć takie produkty jak:

• zielonolistne warzywa,
• borówki, jeżyny, jagody, maliny,
• odrobina świeżo mielonego siemienia lnianego,
• oliwa z oliwek dobrej jakości,
• olej z wiesiołka i ogórecznika,
• tłuste ryby,
• natka pietruszki,
• kiełki brokułu,
• kapusta, brokuły.

Pamiętać należy również o dostarczaniu odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego, który wspiera rozwój zdrowej mikrobioty jelit – niesamowicie istotnej dla regulacji zapaleń i sprawnego działania układu immunologicznego.

Skorzystać możesz również z moich gotowych diet o przeciwzapalnym charakterze, które będą bardzo dobrym punktem wyjścia przy problemach z endometriozą.